? ölü yerleşim
-
Tercan -
Erzincan■ Bugünkü adı bilinmemektedir.
■ Terk edilmiş harabe köy 1917 tarihli askeri haritada son harfiokunamayan Dala.. adıyla gösterilir.
SN■ Koord: 39° 36' 14'' D, 40° 2' 10'' K
Elmalı köy
-
Tercan -
Erzincan■ Terk edilmiştir. Yakın mesafede bulunan Pülümür Elmalı köyü ayrıdır.
SN■ Koord: 39° 37' 15'' D, 40° 3' 26'' K
Ortaköy köy
-
Tercan -
Erzincan■ 20. yy başında
Ermeni yerleşimi. Kısmen
Alevi yerleşimi
■ Ermenistan’daki Dvin/Tvin kenti ile Muş ve Erzurum’daki Dvnig/Tvnig köylerinde görülen Dvin adının anlamı ve kökeni açık değildir. Ortaçağ tarihçisi Xorenli Movses sözcüğün Orta İranca (Partça) `tepe` anlamına geldiğini belirtse de bu yorum modern akademik literatürde kabul görmez.
SN■ Koord: 39° 42' 55'' D, 40° 6' 47'' K
Bulmuş köy
-
Tercan -
Erzincan■ Erzincan Alevilerinin dini ve kültürel merkezi idi.
SN■ Koord: 39° 39' 47'' D, 40° 7' 25'' K
Balözü mahalle (Balyayla bağ)
-
Tercan -
Erzincan■ Ermeni Kaçağı köyünün mahallesidir.
SN■ Koord: 39° 37' 21'' D, 40° 7' 54'' K
Mantarlı köy
-
Tercan -
Erzincan■ 500 m kadar batıda bulunan Kom (Yukarı Mantara) mezrası şimdi metruktur.
SN■ 1642 yılı avârız defterinde 15'i Mantara-i Süfla/Aşağı Mantara, 17'si Mantara-i Ulya yani Yukarı Mantara'da bulunmak üzre toplam 32 Müslüman hane bulunmaktadır. Günümüzde Alevi Zaza köyüdür.
metonio■ Koord: 39° 44' 21'' D, 40° 10' 29'' K
Yollarüstü köy
-
Tercan -
Erzincan■ Tarihçi Prokopios, imp. Jüstinyen’in havasının kötülüğü nedeniyle buradaki askeri üssü üç mil batıdaki Tzumina (Çimin, Üzümlü) mevkiine taşıdığını belirtir.
SN■ Buraya 16. yüzyılda iskân edilmiş Acem muhacirleri daha sonra Mamahatun'a yerleşmiştir. Bir süre boş kalan yerleşime daha sonra Alevi Zazalar yerleşmiş. 1935 yılında ise Karadenizli Sünni Türkler yerleştirilmiştir.
metonio■ Koord: 39° 37' 18'' D, 40° 11' 5'' K
Büklümdere köy
-
Tercan -
Erzincan■ Dzağgeri buradaki derenin adıdır. Dzağgeri Surp Tavit (Abrank) manasırı bu ırmak yakınındadır. ■ 20. yy başında 50 hane Ermeni nüfusu ve Meryemana kilisesi vardı.
SN■ Buraya 16. yüzyılda iskân edilmiş Acem muhacirleri daha sonra Mamahatun'a yerleşmiştir. Yerlerine önce Ermeniler, daha sonra ise Dersimli Alevi Zazalar yerleşmiştir. 1935 yılında ise Karadenizli Sünni Türkler yerleştirilmiştir.
metonio■ Koord: 39° 38' 19'' D, 40° 11' 28'' K
Kargın belediye
-
Tercan -
Erzincan■ 1971’de verilen Altunkent adı yerine eski adı olan Kargın 2009’da iade edildi. Öteden beri Ermeni yerleşimi olan kasabanın bir Türk aşiret adını taşıması sıradışı sayılmış ve muhtemelen bu nedenle isim değiştirme gereği duyulmuştur.
SN■ 1591 yılındaki kayıtlarda köyde 14 Müslüman ve 15 Gayrimüslim hane var. 1642 yılında köy tamamen Gayrimüslim olmuş. Köyün kayıttaki adı Karkın olarak geçiyor.
metonio■ Koord: 39° 40' 0'' D, 40° 11' 49'' K
Yediveren ölü yerleşim
-
Tercan -
Erzincan■ Daha önce Haçikoğlu Komu adıyla özel mülk iken 1964’te köy statüsüne kavuştu. Halen yıkılmış ve terk edilmiştir.
SN■ 1522 kaydında şurası olabilir: Haç-Vank mz., Tercan-i Süflā n.: 863
zdm■ Koord: 39° 48' 30'' D, 40° 11' 55'' K
Çadırkaya belediye
-
Tercan -
Erzincan■ Kral Dikran’ın MÖ 1. yy’da burada yaptırdığı pagan tapınağından 5. yy tarihçileri Xorenatsi ve Agathangelos söz ederler. Agathangelos’a göre bagn `tapınak` ve ar’ic sözcükleri Part dilindedir. İlk sözcük Ermenicede ve İrani dillerde aynı anlamda kullanılır; çok sayıda Ermenice yer adında görülen ikinci sözcüğün anlamı meçhuldür. ■ 1404 yılında buradan geçen İspanyol seyyah Clavijo adını Pagarric olarak kaydettiği kasabada bir Ermeni ve bir Türk mahallesi bulunduğunu belirtir. ■ 1895 katliamlarında çok sayıda Ermeni evi tahrip edilmiş ve sağ kalanların topluca Müslüman olduğu kaydedilmiştir.
SN■ Bogariç – Βαγαριč – Bogaridi – Bagarich - Bagayarich - Pekeriç. "BAG" Ari dillerinde "TANRI" anlami taşımaktadır, "Tanrılar Tapınağı". 20. yy başında bu köy 80 ve 130 hanelik Yukarı (Verin) ve Aşağı (Nerkin) Pekeric olmak üzere bitişik iki kısımdan oluşuyordu. (Hewsen 1989:408).Karin’in Batısında Tercan (Greek:Derxene) ilinin merkezi büyük Mihr Tapınağı’nın bulunduğu Bagaric köyüydü. Putperest Ermenilerin en önemli mabetlerinden biri olan bu tapınak kuzeyde uzanan ana yola yakındır. Tapınak Romalılar tarafından Baris Tapınağı veya Lucus Basaro (Basarus Korusu/Bahçesi) olarak bilinir. Bu da gösteriyordu ki Tapınak, kutsal olduğu düşünülen bir koruyu kapsıyordu.
pakarich■ Zazaca telaffuzu "Pakarıc ~ Pakarız"
asmen■ 1591 tarihli kayıtta 21 Müslüman ve 215 Gayrimüslim hane bulunurken 1642 tarihli avârız defterinde 28 Müslüman hane, 98 Gayrimüslim hane ve 2 askeri görevlinin bulunduğu mamur bir kasabadır. Ermeni nüfustan en az üç sülale 20. yüzyıl başlarına gelmeden Müslümanlığa geçmiştir. Bu aileler dışındaki nüfus Türk-Sünnidir.
metonio■ Koord: 39° 50' 33'' D, 40° 13' 30'' K
Altınkaya köy
-
Tercan -
Erzincan■ 1642 yılına ait avârız defterinde 5 Müslüman hane bulunmaktadır. Günümüzde Alevi Türk köyüdür.
metonio■ Koord: 39° 54' 39'' D, 40° 14' 8'' K
Akyurt köy
-
Tercan -
Erzincan■ Köyün hemen önünde Fırat nehri üzerindeki Kötür Köprüsünde 1915’te tanık olduğu birkaç yüz kişilik Ermeni kafilesinin katliamını Kalust Sürmenyan 1946 Kahire basımı Erzincan anılarında (Yerzınga) anlatır.
SN■ Koord: 39° 44' 3'' D, 40° 14' 55'' K
Edebük köy
-
Tercan -
Erzincan■ Zazaca telaffuzu "Adebuk". Aslen Alevi Zaza yerleşimi olup sonra dil ve din değiştirip Sünnileştiği, Türkçe konuştuğu söylenir.
asmen■ Zaza etnisitesiyle herhangi bir alakası olmayan bu yerleşim Tercan'ın yerli Sünni Türk köylerindendir.
metonio■ Koord: 39° 41' 40'' D, 40° 15' 2'' K
Mercan belediye
-
Tercan -
Erzincan■ Kötür köyüne bağlı Tercan İstasyonu mahallesi iken 7.02.1948 tarihinde Mercan adı verilerek köy statüsüne kavuştu.
SN■ Koord: 39° 44' 56'' D, 40° 15' 33'' K
Bağpınar köy
-
Tercan -
Erzincan■ Asıl Koter/Kötür nehrin karşı yakasında Köprübaşı veya Akyurt mevkiinde olmalıdır. Kötür Köprüsü’nün adı, nehrin sol yakasındaki Bağpınar’a aktarılmıştır. Ayrıca Üçpınar köyüne bakınız. ■ Köyün adını Acaryan `dikilitaş, mil taşı` anlamına gelen gotoğ ile irtibatlandırır. Acaryan 614.
SN■ Koord: 39° 42' 51'' D, 40° 16' 28'' K
Yastık ölü yerleşim
-
Tercan -
Erzincan■ Terk edilmiş ve yıkılmıştır.
SN■ Koord: 39° 36' 11'' D, 40° 17' 16'' K
Üçpınar köy
-
Tercan -
Erzincan■ 1488’den önce Abrank adıyla da kaydı bulunan Dzağgeri Surp Tavit manastırı bu köyün güneyindeki dağdadır. Türkiye’de halen ayakta duran en görkemli haçkarlar burada bulunur.
SN■ Koord: 39° 40' 24'' D, 40° 17' 19'' K
Yeşilyayla köy
-
Tercan -
Erzincan■ 1642 tarihli avârız defterinde 8 Müslüman hane ve 1 askeri görevli bulunmaktadır. Günümüzde Sünni Türk köyüdür.
metonio■ Koord: 39° 54' 59'' D, 40° 19' 18'' K
Kurukol köy
-
Tercan -
Erzincan■ 1642 tarihli avârız defterinde 17 Müslüman hane bulunmaktadır, ve adı "Kurucakol" olarak geçer. Günümüzde Sünni Türk köyüdür.
metonio■ Koord: 39° 43' 29'' D, 40° 19' 28'' K
Armutluk köy
-
Tercan -
Erzincan■ 1522 kaydında şurası olabilir: Armudī k., Tercan-i ‘Ulyā n.: 862
zdm■ Koord: 39° 37' 42'' D, 40° 20' 9'' K
Yazıören köy
-
Tercan -
Erzincan■ 1642 tarihli avârız defterinde 8 Müslüman hane ve 4 askeri görevli bulunmaktadır. Günümüzde Sünni Türk köyüdür.
metonio■ Koord: 39° 54' 26'' D, 40° 21' 7'' K
Tercan ilçe
-
Tercan -
Erzincan E630 📖 :
Terçan Դերջան (idari bölge)
■ Tercan idari bölgenin, Mamahatun merkez kasabanın adıdır. İkincisi adını 12. yy’da Saltuklu beyliğinin kadın hükümdarı olup burada türbesi bulunan Mama Hatun’dan alır. ■ Bölge adı 1. yy’dan beri kaydedilmiştir. Plinius ve diğer antik kaynaklarda görülen Derxene yazımı, ç sesini tanımayan Yunan ve Latin yazısında ’Derçen’ şeklinde okunmalıdır. ■ Osmanlı döneminde Tercaneyn kazası Yukarı Tercan (şimdiki Tercan) ve Aşağı Tercan (Çayırlı ve Otlukbeli) ilçelerini kapsar.
SN■ Zazaca telaffuzu "Têrcan", edebiyatta (müzik) "Têrçan" şeklinde geçer.
asmen■ 1591 yılına ait kayıtta yalnızca 24 Müslüman hane varken 1642 yılına ait avârız defterinde 28 Müslüman hane, 25 Gayrimüslim hane ve 2 askeri görevli bulunmaktadır. Tercan ilçe merkezindeki Müslüman haneler Kanuni döneminde Tebriz civarından getirilmiştir ve "Muhacirün Acem" olarak geçerler. Vijan ve Zağgeri köylerine yerleştirilmiş Acem muhacirleri ise daha sonra buraları terk ederek Mamahatun'a yerleşeceği için kasaba nüfusu daha da yükselir. Günümüzde kasaba halkı Sünni Türktür. İlçe geneli ise çoğunluktan azınlığa Sünni Türklerden, Alevi Zazalardan ve Alevi Türklerden oluşmaktadır. Sünni Türklerin çoğunluğu yerli olmakla beraber bir kısmı Karadeniz göçmenidir. Alevi Zazaların da çoğunluğu yerli olmakla beraber önemli bir kısmı yakın zamanda Dersim coğrafyasından gelmiştir (örn. Elaldı köyü).
metonio■ Koord: 39° 46' 43'' D, 40° 22' 59'' K
Beykonak köy
-
Tercan -
Erzincan■ 1591 yılına ait kayıtta 14 Gayrimüslim hane varken 1642 yılı avârız defterinde 10 Müslüman hane ve 4 askeri görevli bulunuyor. Günümüzde Alevi Türk köyüdür.
metonio■ Koord: 39° 52' 30'' D, 40° 24' 10'' K
Kızılca köy
-
Tercan -
Erzincan■ 1522/30 tahririnde Tercan-ı Süfla kazasına bağlı görünen Kızılca köyü burası olamaz. Aşağı Kızılca baraj gölü altında kalmıştır.
SN■ 1591 yılına ait kayıtta 19 Müslüman hane ve 10 Gayrimüslim hane bulunmaktadır. 1642 yılına ait avârız defterinde ise tüm Gayrimüslimler yok olmuş ve yalnızca 10 Müslüman hane bulunuyor. Günümüzde Alevi Zaza köyüdür.
metonio■ 1522/30 kaydında Tercan-i Süflā kazasına bağlı iki tane “Kızılca” köyü geçiyor. Birisi Erzurum Çat ilçesine bağlı olan Kızılca köyü biri de burası olmalı: Kızılca k., Tercan-i Süflā n.: 864
zdm■ Koord: 39° 44' 11'' D, 40° 24' 35'' K
Çalkışla ölü yerleşim
-
Tercan -
Erzincan■ Baraj gölü altında kalmış ve yakında Yavuzselim adlı mahalle inşa edilmiştir.
SN■ Koord: 39° 45' 31'' D, 40° 24' 41'' K
Çifteler mahalle (Esenevler bağ)
-
Tercan -
Erzincan■ 11. yy tarihçisi Lastivertli Aristakes, Şirni köyünde ortaya çıkan bir zındık din adamının önce Kaşé (Konarlı) ve Ağüs köylerinin kadın ağalarını `yoldan çıkarıp` mezhebini buradan yaydığını anlatır.
SN■ Koord: 39° 38' 22'' D, 40° 31' 54'' K
Mustafabey köy
-
Tercan -
Erzincan■ 1642 tarihli avârız defterinde görünmüyor. Sonradan kurulan bir Sünni Türk köyü olsa gerek.
metonio■ Koord: 39° 49' 18'' D, 40° 33' 11'' K
Başbudak köy
-
Tercan -
Erzincan■ Daha önce Pazmağpür `çokpınarlı` adlı yer iken 11. yy’da dikilen anıtsal haç nedeniyle Xaç adı verildiğini tarihçi Lastivert’li Aristakes anlatır. Şimdiki nüfus Alevi Zazadır.
SN■ Koord: 39° 39' 25'' D, 40° 39' 12'' K