1658 📖: Vezirköprü

1215 📖: Köprü

Y150 Y535 ▸ Y53: Ándrapa | Neoklaudiópolis [ Yun "Yeni Claudius (imp.) kenti" ]

Y17 📖: Ándrapa | Neápolis [ Yun "yeni şehir" ]

1530t 1876a ▸ 1876: Gedegre / Kedagra (idari bölge)

■ Strabon'a göre eski Andrapa kenti yerine veya yakınına MÖ 67 yılında Pompeius Neapolis adıyla yeni koloni kurdurdu. İmp. Claudius (41-54) zamanında `Yeni Klaudiopolis` adı benimsendi ise de 6. yy'da tekrar Andrapa görülür. ■ Romalılardan kalan Kızılırmak köprüsü ile anılan kente, aslen buralı olan ve hayratı bulunan Köprülü Mehmed Paşa onuruna Vezirköprü adı verildi. Merkezi Köprü kasabası olan idari bölge Osmanlı döneminde daima Kedağra/Gedeğre adıyla anılır. SN

1946 📖: Gümenüz / Gümenez

1485t 📖: Gümenos [ Yun Kómninos "Bizans hanedanı" ]

1837 📖: Alaçam

Y535 Y610 ▸ Y61: Zalíxês | Leontópolis [ AnaD ]

■ 20. yy başında kısmen Rum Ortodoks yerleşimi.

■ Hierokles'te Zalíxê, 2. İznik Konsili listelerinde `Zalíxês veya Leontopolis` adıyla anılan yer, 535 yılına ait Novella XXVIII'de anılan Leontopolis olmalıdır. Alaçam esasen buradaki ormanın ve derenin adıdır. SN

Y1900~ 📖: Thérmai [ Yun "ılıca" ]

1174 📖: Xâvza [ Tr "havuz" ]

A712 📖: Xancere

1530t 📖: Simre-i Ladik (idari bölge)

■ Taberi'ye göre H 93/M 712 yılında Mervan b. el-Velid'in akın ettiği Hancere kentidir. Muhtemelen kaplıcasından ötürü 12. yy'dan itibaren Havza/Havize adı kullanılmıştır. Şimdiki kaplıcanın çekirdeği 1267'den önceki bir tarihte inşa edilmiştir. SN

1340 📖: Ladik

Y17 📖: Laodikeía [ Yun "Laodikê (öz.) yeri" ]

■ Pontos kralı VI. Mithridates'in annesi olan Laodikê adından geldiğini Strabon bildirir. Evliya Çelebi'nin aktardığı rivayetler ciddiye alınabilir nitelikte değildir. SN

1485t 📖: Bafra

Y1150 📖: Paúra [ AnaD ]

■ Lozan Antlaşması'ndan sonra Bafra'nın Rum halkından hayatta kalanlar Yunanistan'ın Kavala, Drama ve Selanik yörelerinden gelen ve tütün yetiştirme işini çok iyi bilen Türklerle mübadele edilmiştir. Mübadillerin sayısı oldukça fazladır. Ayrıca Balkan Savaşları (1912) sonrası Kosova'dan gelen Arnavut göçmenlerden büyük bir nüfus Bafra çevresine yerleştirilmiştir. Halen Kosova kültürünü ve ana dilleri Arnavutça'yı yaşatmaktadırlar. Arnavut göçmenlerin Bafra'da tarım ve bahçecilik kültürünün gelişmesinde büyük katkıları olmuştur.

■ Bafralı Helenler, Helenistan'da türk dilli olduklarından Bafralis denerek epey alaya alınmıştır. Trabzon ve Samsun Helenlerine ya dilden ya dinden vazgeçirtme 4. Mehmed'in 1670 târihli fermanı için referans Pontos Rum Ansiklopedisi 6. Cilt, Maliyaris Yayınları, 1992, Sayfa 163-164. Bafra'da bir yerde kayıp bir Rum Ortodoks Helen mahallesi olması gerek ismi Tikenlik. Rum Ortodoks halkının Serres'te Karidochori, Drama'da ise Anidron, Lefkogeia, Vathytopos ve Amisiana köylerinden iskân edildiği Helen arşivlerinde kayıtlıdır.Lütfen bilgileri ilgili mahalleyi işâretleyip kaydettirelim. Manav

1485t 📖: Kavak

■ © Gömlek No:4995 Bafra'nın perakende cizyesinden, Kavak kazasından, Tüfenkçibaşı Mehmed Ağa'dan, Kürt Kasım ve Kürt Molla Osman cemaatlarından resm-i göçebe ve saireden teslim alınan vâridâtı beyan eder defter. deyar heyran

1960 📖: Ballıca

1925h 📖: Engiz

■ Kasabanın yerli nüfusu 93 Harbi muhaciri olarak Terme Çangallar köyüne iskan edildikten sonra 1930'lu yıllarda buraya göçen Kürtler oluşturur. SN

■ En eski adı Engiz'dir. Ballıca bucak olduktan sonra verilmiş bir addır. Halk tarafından hiç kullanılmaz, ilçe olunca verilen Ondokuzmayıs adına rağmen hem yöre halkı hem de tüm Samsun'da Engiz adıyla bilinir. seyyah

■ İlçe merkezi ağırlıklı olarak yerli Türkmenler, Kafkasya'dan gelen Çerkesler ve Dağıstan'dan gelen Avar, Lezgi ve Dağıstanlılar'dan oluşur. İlçe Samsun'un merkez ilçelerinden birisi olduğu için elbette kozmopolit bir yapıya sahiptir. Lakin genel olarak Türkmenler ile Kafkas kökenliler ağırlıktadır. Polat Koçak

1928 📖: Biçincik

1926h 📖: Ortaköy

■ 20. yy başında Ermeni/Kafkas göçmeni yerleşimi.

■ Ermeni yerleşimi olan Biçincik köyü bitişiğine 1870'li yıllarda Çerkes muhacirler iskan edilerek Ortaköy adı verildi. SN

1990 📖: Atakent

■ 1980'lerde kurulan Atakent Belediyesi ile Altınkum semtinin birleştirilmesiyle 2008'de ilçe statüsü verildi. SN

■ 1950'li-60'lı yıllarda bu bölgede deniz kıyısındaki araziye Matosyon denirdi. Denize girmek için en çok gidilen yerdi. Matosyan adında bir Ermeni'nin çiftliği olduğu söyleniyordu. Bülent Danışoğlu

Eski adı: -

■ Samsun Büyükşehir belediyesinin bölündüğü yapay ilçelerden biridir. 19 Mayıs 1919'da M. Kemal Paşanın Samsun'a `ayak basması` kastedilmiştir. SN

E630 📖: Caniwk (başka yer) [ Erm "Can'lar (kavim adı)" ]

■ Samsun bölgesine 13. yy'dan itibaren Türklerce verilen addır. Gürcüce Çaneti (`Çan ülkesi`) adının Ermenice biçimi olan Caniwk veya Canük adından uyarlanmış olması gerekir. Bölgenin Antik Çağ'daki halkı olan Çan'lar muhtemelen bir Kafkas kavmi idi. SN

1926h 📖: Tekkeköy

1902hb 📖: Çerkesköy

1837 📖: Kayımadeni (idari bölge)

■ 20. yy başında kısmen Rum Ortodoks yerleşimi.

■ Kasabaya adını veren Şeyh Zeynüddin türbesi ve tekkesi 14. yy'dan beri kaydedilmiştir. Ancak bugünkü kasaba merkezi 19. yy'da kurulmuş Çerkes yerleşimidir. SN

■ Buraya mübâdele ile gelen çok sayıda Kavala ve Dramalı olmuşsa da izleri kaybolmuştur. Rum Ortodoks kilisesi 1928 yılında câmiye çevrilmiş, altında define var diye 7 kez resmi izinle kazılmıştır. Manav

1876a 📖: Ayvacık

1455a : Menağri (idari bölge)

■ 20. yy başında Rum Ortodoks yerleşimi.

■ Osmanlı döneminde Menağri nahiyesinin merkezi idi. Eski yerleşim merkezi yukarıdaki Tekfur/Tekür köyü olsa gerekir. SN

1928 📖: Çarşamba

1455a : Arım (idari bölge)

■ Çarşamba adı 14. yy'dan itibaren varlığı bilinen Çarşamba Pazarı nedeniyle verilmiştir. İdari bölge adı Osmanlı döneminde Arım veya Erim idi. SN

1928 📖: -

■ Alanyaykın ve Düzköy köyleri arazisinde yeni yerleşimdir. 1973 yılında belediye, 1987'de ilçe oldu. SN

■ 1837 yılında Termeye bağlı olan Akçay Kazası. Akçay ismini muhtemelen ilçeyi ikiye bölen ırmaktan almaktadır. Nail Akgül

1835e 📖: Fenk [ Erm vank "manastır" ]

1455a : Térme (idari bölge)

Y-600 Y-350 ▸ Y-35: Thermodôn (neh) [ Yun ]

■ Terme Çarşamba ovasının doğu kesiminin genel adıdır. İlçe merkezi halen Fenk Mahallesi adıyla anılır. SN