Darende
ilçe
-
Darende -
Malatya A892 1282 📖Taranda / Daranda
Y625 Y976 📖Táranta / Dálanda
■ Bizans kaynaklarında en erken 625 yılında ve hemen akabinde Arapça metinlerde kaydedilen Táranta/Daranda kalesi şimdiki kasabanın 4 km kuzeybatısındaki Eski Darende mevkiindedir. 19. yy'da imp. Basil'in seferleri bağlamında `Arap kenti` olarak tanımlanır.
SN■ Malatya'da Ermenilerin tarihi yerleşim yerleri ağırlıklı olarak Darende ve Arapkir'dedir. Kürdce: Tiranda.
yalcin■ Kütüğe göre %85-90 arası Türklerden, -15 arası Kürtlerden müteşekkil bir ilçedir. Bazı yerleşimlerde Ermeni kökenli ailelerin bulunması olağandır.
metonio
Yazıhan
ilçe
-
Yazıhan -
Malatya■ Fethiye (Hasanbadrik) kasabası yakınına kurulmuş yeni yerleşimdir. 19. yy'ın orta ve sonlarına doğru Keban Madeni, Arapgir, Mamuretülaziz ve Divriği arasında göçebe yaşayan Terîkan ve Dırêjan Kürt aşiretlerinden bir kısmı burada zorunlu iskana tabi tutularak Hasanbadrik (daha sonra Fethiye ve Yazıhan) nahiyesi oluşturulmuştur.
SN■ 19. yy'ın orta ve sonlarına doğru Keban Madeni, Arapgir, Mamuretülaziz ve Divriği arasında göçebe yaşayan Terîkan ve Dırêjan Kürd aşiretlerinden bir kısmı Yazıhan'da zorunlu iskana tabii tutularak bir nahiye oluşturulmuştur.
deyar heyran■ İlçe merkezinin yerlisinin çoğunluğu Sünni Kürt olmakla beraber Alevi/Sünni Türkler de bulunmaktadır. Bu ilçe karakteristik olarak Gaziantep ilinin Yavuzeli ilçesine çok benzer, zira iki ilçe de yerleşim sayısı açısından 1/3 Sünni Kürt, 1/3 Sünni Türk, 1/3 Alevi Türk dağılımlı gibidir. Ve ayrıca iki ilçenin de kasaba merkezlileri genelde Sünni kökenlidir.
metonio
Arguvan
ilçe
-
Arguvan -
Malatya 1928 📖: Tahir (idari bölge) [ Tr "aş." ] ■ Kedrenos-Skylitzes vekayinamesine göre Pavlikçi mezhebi mensuplarının 9. yy'da Tephrike (Divriği) ile birlikte kurduğu iki müstahkem kentten biri idi. (Honigman 56). ■ Osmanlı döneminde ve 1957'ye dek Tahir adı kullanılır. Cumhuriyet döneminde Türkçe isim yerine eski adın benimsendiği ender örneklerden biridir. ■ İlçe nüfusunun büyük bölümü Kürt olup Zazaki'ye yakın bir lehçe konuşulur.
SN■ Kürdce: Arxawûn /Arxawan (Erxewan)
yalcin■ © 26.03.1782 Malatya voyvodalığı aklamından olup Keban Madeni'ne senede yedi bin yük kömür vermek üzere sair tekalifden muaf tutulan Erguvan karyesi ahalisinin...
deyar heyran■ Kütüğe göre Alevi Türk > Alevi Kürt > Sünni Kürt > Sünni Türk. Sünni Türkler yalnızca Arguvan merkezde ve Tatkınık'ta bulunuyor. Alevi Kürtlerin tamamı Atma yöresinde bulunup Atmalı aşiretine mensup.
metonio
Pötürge
ilçe
-
Pötürge -
Malatya■ İmrun kasabası 1877'de kurulan Pûtürge nahiyesinin merkezi oldu. ■ Bölge adı olan Pûtürge'nin Süryani Barsavmo Manastırına Kürtlerce verilen addan türediğine ilişkin söylenti teyit edilemedi. Yakın tarihte resmen Pötürge olarak düzeltildi. ■ Birkaç Türk-Alevi yerleşimi dışında ilçe nüfusu çoğunlukla Sünni Kürttür.
SN■ © 24.05.1710 Malatya'da Şoraili kazasından Bağırka karyesinin fetih öncesi ve sonrası Hacı Ali Paşazade Şadi evladlarının malikanesi olduğundan ahardan müdahalenin men'i hakkında arzuhal. © »»» 16.07.1722 Malatya Voyvodalığı'ndan müfrez Şoraili kazasında Ağvaz, Mezraa-i Mürdeağaç ve tevabiine Rişvan-zade Ömer Bey adamları tarafından vaki müdahelenin men'i © »»» 16.03.1725 Malatya livasında Şoraili nahiyesinde Avan karyesi ve Moragiç mezraası mukataasından (ber-vech-i) malikane Hüseyin Ağa ve Mehmed Ağa tahvilinden sarfiyata dair makbuz. © »»» 20.08.1781 Aslen İran Kürdlerinden olup Malatya'nın Şiro kazasında sakin Çevayirli [?] Aşireti'nin şekavetlerine dair Malatya mutasarrıfından gelen mektuplardan hülasa. g.tt © »»» 28.03.1782 Malatya sancağında Şireili(Şiro) kazasında sakin Balbanlu ve Halikanlı Cemaatları İran'dan gelip oralarda tavattun etmiş olan Culberlu [?] Kürdlerinden şikayette bulunmalarıyla.
deyar heyran■ Süryani aziz Bar Sawmo manastırı haç taşınan merkez olduğu için Kürtçe ismi Pütür gah yani Haç yeri olarak adlandırılmıştır.
ADAM JANBEG