Sarıkamış ilçe
-
Sarıkamış -
Kars■ Kütüğe göre Türkiyedeki 160-161 bin Sarıkamışlı %63 oranında Türk, %31 oranında Kürt, %6 oranında Avar, Lak, Oset ve Zaza topluluklarından müteşekkildir.
metonio■ Koord: 40° 20' 4'' D, 42° 34' 57'' K
Kağızman ilçe
-
Kağızman -
Kars■ Ermeni vekâyinamelerinde en erken 863 tarihinde Malazgirt emiri Şahab bin Qays ile dayısı Apas Pakraduni arasında vuku bulan savaş münasebetiyle anılır. 20. yy başlarında nüfusu 2000 Ermeni ve 1400 kadar Türk idi.
SN■ Gürcüce adı "Ağzevani".
GEO■ Kütüğe göre Türkiyedeki 140-141 bin Kağızmanlının %61i Türk, %39u Kürt kökenlidir. İlçe genelinde yaşayan nüfusun ise yarıdan fazlası Kürttür.
metonio■ Koord: 40° 8' 36'' D, 43° 7' 1'' K
Susuz ilçe
-
Susuz -
Kars■ Novo Dubovka eski Cılavuz merkezinin 2 km doğusundaki Molokan yerleşiminin adı idi (şimdi Cumhuriyet mah.), ancak bütün kasaba böyle adlandırıldı. Rusça isim Volgograd (Tsaritsyn) bölgesindeki Dubovka kenti adından gelir.
SN■ İlçe merkezi yerlidir, fakat köylerin yarısı Kürt diğer yarısı Terekemedir.
■ Susuz ilçe genelinde günümüzde Rus kökenli vatandaş yaşamamaktadır. Ruslar eski Kars Oblastı'nı terk etmeye başladıklarında yerlerini Kürtler ve Türkler doldurmuştur. Kütüğe göre 76-77 bin Susuz'lunun yaklaşık üçte biri Kürt, üçte ikisi Türktür.
metonio■ Koord: 40° 46' 54'' D, 43° 8' 2'' K
Arpaçay ilçe
-
Arpaçay -
Kars 1704z 1930h 📖 :
Zaruşad (idari bölge)
■ Ğevond Alişan’a göre 2. yy’da kral 2. Ardaşes’in kuzey Ermenistan valisi olan oğlu Zareh’in adını taşır. Erciş yöresindeki bir başka Zarişad kenti 15. yy’a dek kasaba olarak geldikten sonra tamamen kaybolmuş görünüyor. • Kars’a bağlı Arpaçay ile şimdi Ardahan’a bağlanan Çıldır ilçeleri Türkiye’de Terekeme veya Karapapak adıyla anılan topluluğun yurdudur. Daha önce Gürcistan’ın Borçalı bölgesinde yaşayan Karapapak Türkmenleri 19. yy’da iki ayrı dalga halinde Türkiye’ye göçtüler. Kültürleri Azerilere yakın olmakla birlikte mezhepleri Sünnidir.
SN■ © 12.09.1704 Kars eyaletinin Zaruşad Sancağı şimdiki mutasarrıf Mehmed'in ceddi Mehmed tarafından haricten beşyüz kadar aşiret getirilerek şenlendirilmiş olmasına mükafaten kendine ihsan olunmuş..
deyar heyran■ Gürcüce: Tzinubani (წინუბანი) - Ön Mahalle. ''Sula Zariştiani'' (სულა ზარიშტიანი) adı da kullanılırdı.
GEO■ Nüfusu Karapapaklar (Terekemeler), Azeriler, Kars çevresinden Yerliler ile daha sonra Erivan(Revan)'dan Kürtler oluşturur.
■ Kütüğe göre Türkiyedeki 120-121 bin Arpaçaylı %89 oranında Türk, oranında Kürt topluluklarından müteşekkildir. Alt kimliklere bölünecek olursa %56 Karapapak, %26 Yerli ve Ahıska göçmeni, Kürt ve %7 Azerbaycanlıdır.
metonio■ Koord: 40° 50' 52'' D, 43° 19' 42'' K
Digor ilçe
-
Digor -
Kars■ Kasaba yakınındaki Eski Digor mevkiinde bulunan Surp Sarkis basilikası 5. yüzyıla ait olup bilinen en eski kubbeli Ermeni kilisesi idi. 1965’ten sonra tamamen tahrip edildi. Degor (Eski Ermenice Tekor) adının ne kadar eskiye dayandığını tespit edemedim. Kürtçe “iki mezar” anlamına gelen dugor sözcüğünden türetme çabası beyhudedir. • Ermeni nüfus 1828 harbinde büyük ölçüde boşalmış; terk edilen köylere 19. yy’da küçük Kürt toplulukları yerleşmiştir. 1878’den sonra Rus idaresinin iskân teşebbüslerine rağmen bölgenin kısmen ıssız kaldığı anlaşılıyor. Şimdiki nüfusun büyük kısmı 1905-1920 döneminde Rus Ermenistan’ından göçen Redkan Kürtleridir.
SN■ İlk Rus kaydında kasabada 4 hane Türk, 10 hane Kürt ve 25 hane Ermeni gösterilmektedir.
metonio■ Nüfusun büyük çoğunluğunu Kürtler, geri kalan kısmı ise Terekemeler oluşturur.
■ Koord: 40° 22' 28'' D, 43° 24' 46'' K
Akyaka ilçe
-
Akyaka -
Kars■ Daha önce Çetindurak (Baş Şüregel) kasabasında olan Şüregel kaza merkezi Cumhuriyetten sonra şimdi ilçe merkezi olan Kızılçakçak köyüne taşındı.
SN■ Karapapaklar, Azeriler ve Yerlilerin yoğun olarak yaşadığı bir bölgedir. Kürt nüfusu çok azdır
■ Akyaka ilçesinde Kürt veya "Yerli" zümreden Türk yoktur. Türkiyedeki 60-61 bin Akyaka'lının üçte ikisi Karapapak, üçte biri Şii Azeridir.
metonio■ Koord: 40° 44' 25'' D, 43° 37' 26'' K