■ 1932 yılına ait bir belgeye göre; Erivan kökenli Kürt Redkan aşiretinden 14 aile, 1916 yılında Erivan'dan Iğdır ve çevresine, oradan ise Akrag (Demirkapı) köyüne göç ederler. Mar(d)astan
■ 1912'de 472 Ermeni ve 780'i aşın Kürt nüfus vardı. ■ Merkez köy olan Koxak baraj gölü altında kalmıştır. Kenêr, Pırnaşin, Şêx Mirze, Çırê adlı mezraları meskundur. SN
■ Lynch, Arıncik’i küçük bir Kürt köyü diye tasvir eder. Teotik, soykırımdan önce köyde iki Ermeni hanesi bulunduğunu belirtir. (Arıncik, Harıncik) IraTzourou
■ 1912'de 1500 Ermeni nüfusu ve Meryemana kilisesi vardı. (VanV). SN
■ Daha önce köyde bulunan Karapapak nüfus yoğun dış göçler neticesinde yerini Kürtlere bırakmıştır. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Patriklik sayımında 1499 Ermeni, 113 Türk (Karapapak) ve 75 Kürt nüfus bulunuyor. metonio
■ 19. yy sonlarında Ermeni nüfuslu olan köye bir miktar Oset muhacir iskan edildi. Halen nüfusun tamamı Kürttür. SN
■ Erivan muhaciri Kürt Redkan aşiretinden 18 aile Ağrı'dan bu köye nakil edildi (331 ve 335 yılları ). Qazi
■ 30 yıl öncesine kadar Karaağıl'ın köy merkezinde Osetler yoğunluktayken mezraları hep Ağrı kökenli Kürtlerden ibaretti. Yalnız bu mezralar o dönemde o kadar büyük nüfuslu olmamakla birlikte Osetlerin yoğun dış göçü neticesiyle günümüzde Karaağıl'da Kürtler çoğunluktadır. metonio
■ 19. yy sonunda nüfusu yarı yarıya Ermeni ve Kürt idi; Kürt nüfusun `Rumdan dönme` olduğu rivayet edilirdi. Ermeni ve Müslümanlar tarafından ziyaret edilen ünlü bir yatırı bulunmaktaydı. SN
■ 1912'de bini aşkın Ermeni nüfus ile az sayıda Çerkes ve Türk muhacir nüfusu vardı. (VanV). SN
■ Köyde Kürtlerden önce Kafkasya muhaciri Osetler ve iki Nogay aile yaşıyordu. Köye yoğun olarak yerleşemeyen bu nüfusun üzerine sayıca daha yüksek Kürt nüfus yerleşmiş ve bu köydeki Kafkasya muhacirleri zamanla köyden göç etmişlerdir. metonio
■ Redkan aşireti haricinde, birkaç hane de Bılıka aşireti var. Bılıkalarda Erivan muhaciridir. 1918 yılında Erivan'dan Redkanlılarla beraber sürülmüşler. Mar(d)astan
■ Köyün üç mezrası var; Goma İbrahim, Zozanê Hêşîn ve Goma Heci Doğan. Goma İbrahim'de Kürtler (Nezoyi), Goma Heci Doğan'da Çerkezler yaşar. Köyün kendisinde ise Kürtler (Redkan) ve bir-iki ev Terekeme yaşar. Qazi
■ Osmanlı döneminde Bilîcan nahiyesine adını veren dağdır. Bellibaşlı dorukları 20. yy başında Ermenice adlarıyla Düman, Pertisar, Şıxis, Zoç-hayat, Küçük hayat, Xancar, Kosasar, Zoç-jaxnots, Şakarbulak olarak kaydedilmiştir (Epr I.404). SN
■ Ermeni kaynaklarında 5. yy'dan itibaren kaydedilen Haykaşen harabesidir. Tarihçi Horenli Movses'in aktardığı rivayete göre Ermeni kavminin kurucusu olan Hayk, Van'a gitmeden önce ilk olarak Hark ilçesindeki bu yere yerleşerek bir köy kurmuştur. 1912'te 572 Ermeni ve 100 dolayında Kürt nüfus vardı. SN
■ Köyde halen aslen Ermeni olup Müslüman ve Kürtleşen aileler mevcuttur. Serhat Ronî
■ Eski Ermenistan'ın Hark ilinin merkezi olan Gop/Kop kasabası 347 yılında vefat eden Suriyeli Aziz Daniel türbesi münasebetiyle anılır. ■ Önceden ilçe nüfusunun büyük bölümünü oluşturan Ermeniler 1895 olaylarında topluca Müslümanlığı benimsemiş olup, 20. yy başlarında birçok köyde Kürtçe konuşan Hıristiyan ve Müslüman aileler bir arada yaşamış görünür. O dönemde boşalan 16 dolayında köye Kafkasya muhaciri Karapapak. Ahıska Türkü ve Osetler iskan edilmiştir. SN
■ Bulanık Müslüman mezarlığının altında Ermeni Mezarlığı bulunmaktadır. Etrafı surlarlar ile çevrilmiş olup kısmen tahrip olmuştur. Merkez jandarma karakolunun ana girişleri,eski kilisenin taş sutunlardır.Halen Kado Deresi mevkiinde Eski Ermeni Mezarlıkları, define avcılaarı tarafından tahrip edilmiştir. Serhat Ronî
■ 1912'de 50 hanede 472 Ermeni nüfusu vardı. (VanV). SN
■ Köy Ermeniler gittikten sonra 220 hane Karapapak göçü alarak tekrar iskan edilmiştir. Günümüzde bu Karapapak haneler dışında çevre köylerden (Piran, Söğütlü vb.) tarla işleri vb. için gelen Kürtler yaşamaktadır. metonio
■ Yakın tarihe kadar tamamına yakını Karapapak yerleşimi iken günümüzde birkaç aile hariç nüfus Gölyanı ve Söğütlü köylerinden gelen Kürtlerden oluşur. SN
■ Yak. 350 yılında II. Şahpur komutasındaki İranlıların Ermeni kralı Diran/Tiran'ı esir ederek gözlerini kör ettiği Talarik/Talaris köyü olması güçlü olasılıktır. ■ 1830'lu yıllarda 300 hane Ermeni nüfusu olan köye Bitlisli şeyhlerin yerleşmesi sonucunda Ermenilere ait tapuların nasıl şeyhlere geçtiği ve kasabanın Kürtleştiğine dair ilginç bir makale 1882 yılında Masis dergisinde yayımlanmıştır. SN
■ Ermenilerin göçünden sonra Gümüşhane/Şiran civarından Türkler iskan edildi. 80'li yıllardan sonra büyük kısmı bu köyden göç etti. metonio
Copyright 2010-2020 Sevan NİŞANYAN. Alıntılarda kaynak gösterilmesi rica olunur.