■ En az 16. yy'dan beri bölge adı olan Varto muhtemelen Erm Vartan kişi adıyla ilgilidir; ancak adın kökenine ilişkin tarihi kayıt yoktur. İlçe merkezi Gümgüm/Gımgım adını taşır. 18. yy'a dek ilçe nüfusu hemen tümüyle Ermeni iken, bu tarihte Celali Kürtlerinin ilçenin kuzey ve batı kesimlerine yerleşmesi ve Ermenilerin büyük bir bölümünün 1828'de Rusya'ya göçüyle nüfus yapısı değişmiştir. Kalan ermenilerin bir bölümünün Alevi Hormek aşiretinin korumasına sığınarak Alevi törelerini benimsediği anlaşılıyor.
SN